Bartın Kültür - Turizm
Genel
Bartın, 5000 yıllık geçmişinden günümüze taşıdığı seçkin tarihi, kültürel ve folklorik değerleri ile olağanüstü güzellikler sergileyen doğal turizm kaynaklarıyla önemli bir cazibeye sahiptir.
Tarihi “Paphlagonia” bölgesindeki antik kentlerden Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz) Bartın sınırları içindedir. Antik değerlerin en fazla görüldüğü antik kent Amasra’dır. Günümüzde, Bartın turizminde ilk akla gelen; kültür ve deniz turizmidir. Kültür turizminde; özellikle Amasra’daki antik varlıklar, deniz turizminde ise; son yıllarda ilgi çeken ve yoğunluk yaşayan İnkumu, Amasra, Mugada ve Çakraz önemli turistik değerlerdir.
Bartın, halk kültürünün vazgeçilmez öğeleri açısından seçkin bir yere sahiptir. Yöre insanı, toplumsal değişimden etkilenmekle birlikte gelenek ve göreneklerini, halk oyunları ve müziğini, giyimini, el sanatlarını, mutfak kültürünü ve yöresel şiveyi günümüze taşımasını bilmiştir. Bu folklorik değerleri; dostluk ve sevecenlik, dayanışma, mizah ve eğlenceyle, kısaca; özgün yaşamıyla bütünleştirmiştir. Gelenek ve göreneklerin en çarpıcı örnekleri, Garıla Pazarı ile uzun yıllar anılarda yaşayıp dilden dile dolaşan Bartın düğünleri ve topluca kutlanan dini bayramlarda görülür.
İnanışlar, gemi atması töreni, yöresel giyim-kuşam, el işlemeleri, tel kırma, dokumacılık, ağaç oymacılığı (çekicilik), gemi yapımcılığı, taş sac yapımı, yöre mutfağı, yerel etkinlikler ve kutlama günleri gibi aktiviteler ve sosyal ögeler Bartın canlı kültür hayatının vazgeçilmez parçalarıdır.
Kültür Turizmi
Amasra’da; Müze, Kale, Kuşkayası Yol Anıtı, Yeraltı Galerisi ve Kiliseler (Fatih Camii ve Sanat Evi) ile Roma Meclis Sarayı (Bedesten) kalıntıları,
Merkez ilçede; Aya Nikolas Kilisesi (Kültür Evi), Höyükler ile Osmanlı dönemi eserlerinden Camiler, Köprüler, Hanlar, Hamam ve Ahşap Bartın Evleri,
Kurucaşile’de; Kromna kenti kalıntıları olan Tekkeönü kalesi, Mahzen ve Galeri ile Yedikuyular,
Ayrıca; Folklorik değerler ve Yöre mutfağı, Geleneksel El Sanatlarından 400 yıllık bir geleneği yansıtan Ahşap Yat ve Tekne yapımcılığı, Amasra’da Ağaç işleri (Oymacılık- Süsleme) ve Merkezde Tel Kırma ürünleri.
Deniz Turizmi
İnkumu, Amasra ve Çakraz plajları,
Günübirlikçiler için; Kızılkum, Mugada, Hatipler, Güzelcehisar, Göçkün, Akkonak, Çambu, Karaman, Tekkeönü, Kurucaşile ve Kapısuyu plajları.
Doğa Turizmi
Küre Dağları Milli Parkı, Yaylalar (Uluyayla, Gezen ve Ardıç yaylaları), Gezi Alanları (Şelaleler ve Trekking Alanları), Gürcüoluk Mağarası, Güzelcehisar Lav Sütunları,
Sportif Turizm Alanları
Kültürel ve Folklorik Değerler
Bartın sınırları içindeki Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz) tarihi “Paphlagonia” bölgesindeki önemli antik kentlerdendir. Amasra, antik değerlerin en fazla görüldüğü kenttir.
Bartın merkezinde; Kemal Samancıoğlu Etnografya Müzesi, 700 civarında etnografik eser barındırmaktadır. Fırınlı Kalesi, Çeştepe Höyüğü, Manastırtepe Tümülüsü, Manastırtepe Nekropolü, Deveciler Tümülüsü, Sivritepe Tümülüsü, Durnuk Kaya Mezarları, Güzelcehisar Lav Sütunları ve Kale kalıntıları, Halilbey, İbrahim Paşa, Hacı Mehmet, İkramiye ve Şadırvanlı Camileri, Eski Kilise (Kültür Evi), Taşhan ve Okurhan, Kemer ve Orduyeri Köprüleri, Şadırvan, Osmanlı Hamamı, Kütüphane Binası, İstiklal İlkokulu Binası, Belediye Binası ve Kırtepe Çeşmesi önemli tarihi değerlerdir
Amasra ilçesinde; Ön Asya’da tek olan Kuşkayası Yol Anıtı, Amasra Kalesi; giriş kapısı, sur ve teras duvarları ile toplam 12 adet kale burcu, Kale üzerindeki armalar, Kilise (Fatih Camii), Chapel (Kültür Evi), Yeraltı Galerileri, Oyma Mağaralar ve Bedesten kalıntıları, akropol ve nekropol, Boztepe Mahallesi ve Ada Kütlesi, Kaleiçi Mahallesi, Bedesten Mevkii, Tavşan Adası, Tekketepe Mevkii, Direklikaya, Küçük Liman Antik Rıhtım ve Nekropol Alanı, Sanat Evi (Küçük Kilise), Tavşan Adası, Manastır Kalıntısı, Boztepe Mabet Kalıntısı, Roma Dönemi Köprüsü ve Su Kemeri, Şehir Hamamı, Kaymakamlık Lojmanı ve Bahriye Mektebi (Müze Binası), antik kentin görünen yüzleridir. Tiyatro (5000 kişilik), Forum, Şeref yolu, Yeraltı Çarşısı, akropol ve nekropol gibi bölümler toprak altındadır.
Kurucaşile ilçesinde: Tekkeönü kalesi ve kale içindeki Hisarkale Mahzeni,
Ulus ilçesinde; Hasandede Türbesi, Şimşirli Baba Camii ile Mirzaşah (Ağa Köyü), Karahasan ve Kırktepeler (Abdipaşa) Höyükleri ile Bartın Merkezi, Amasra ve Ulus’taki sivil mimari örneklerinden Bartın Evi (Tescilli konut) önemli tarihi değerlerdir.
Doğal Değerler
Bartın, zengin doğal değerlere sahip bir ildir. Dünya Doğayı Koruma Vakfı’nın “Dünyadaki 100, Ülkemizdeki 9 Sıcak Noktadan Birisi” olarak nitelendirdiği Küre Dağları Milli Parkı; kültürel ve folklorik özellikleri, büyüleyici doğal peyzaj, biyolojik çeşitlilik ve zengin yaban hayatı gibi görülmeye değer öğeleri eşsiz bir manzara bütünlüğü içinde sergilemektedir.
İlimizde, birbirinden ilginç ekolojik değerler doğa turizminde birçok aktiviteye olanak sağlamaktadır. Görünümleri son derece güzel ve renkli doğal oluşumlarıyla Gürcüoluk Mağarası, 80 milyon yıllık doğal anıt niteliğindeki Güzelcehisar lav sütunları, doğa harikası yaylalar ile nitelikli peyzaj değerlere (şelale ve kanyonlar) sahip dağ ve doğa gezi alanları, doğa turizminde öne çıkmakta ve Bartın’ı bölgenin cazibe merkezi konumuna taşımaktadır. Ayrıca; yat ve su üstü sporlarına olanak sağlayan ırmak ile doğa sporları parkurları, foto safari ve kuş gözlemciliği gibi sportif aktiviteler, diğer önemli turizm faaliyetlerdir.
Deniz turizmi içinde değerlendirilebilecek 59 km.lik kıyı kesiminde çoğu bakir olan plajlar; deniz- güneş-kum turizmi yanında yat ve su sporları için de önemli aktivite alanlarıdır.
Değerlendirilebilir Kaynaklar
Kültür Turizmi: Tarihi Paphlagonia bölgesinde en eski yerleşim merkezlerinden olan ve özellikle ülke ölçeğinde köklü bir turizm geleneği bulunan Amasra‘da, turizmde yeterli düzeyde kullanılamayan mevcut kaynaklar ile henüz açığa çıkarılamayan zengin antik değerler; Bartın genelinde Osmanlı Evleri, El Sanatları (Ahşap Yat ve Tekne, Hediyelik Eşya, Tel Kırma vb.) ve diğer folklorik özellikler kültür turizminde değerlendirilebilecek kaynaklardır.
Deniz Turizmi: Bartın’ın olağanüstü güzellikler sergileyen kıyı kesiminde henüz bakir durumda bulunan ve günübirlik kullanıma açık plajların daha aktif kullanımına yönelik olarak sosyal donatı ihtiyaçlarının giderilmesi ve konaklama tesisleri yatırımlarının teşviki gerekmektedir.
Irmak Turizmi: İlimizde Bartın ırmağı; gerek debisi ve akış hızı ve gerekse çevresindeki doğal peyzaj ile önemli bir kaynaktır. ALTINIRMAK- GÜMÜŞ DENİZ TURLARI’nın başlangıç noktası olup, su bisikleti ve sandal gezileri ile kürek yarışları gibi aktivitelere olanak sağlamaktadır.
Yayla Turizmi: Bartın‘da; Uluyayla, Ardıç ve Gezen yaylaları olağanüstü güzellikler sergilemektedir.
Kış Turizmi: Yayla turizminde değerlendirilebilecek Uluyayla, Ardıç ve Gezen yaylaları, aynı zamanda kış turizmi için de önemli bir potansiyeldir.
Dağ ve Doğa Turizmi: Kastamonu – Bartın Küre Dağları Milli Parkı; doğal potansiyeliyle önemli bir cazibe merkezidir. Ayrıca ilimiz; şelale, kanyon ve birbirinden ilginç peyzaj değerleriyle beğenilen Gezi Alanlarına sahiptir.
Çadır ve Karavan Turizmi: İlimizde, yaylalar ve bakir koyların bulunduğu sahil kesimi doğal güzellikler içinde Çadır ve Karavan Kampı için ideal ortamlar sunmaktadır.
Çiftlik Turizmi: İlin iç kesimlerinde ve özellikle yaylalara yakın alanlarda yer alan köyler, Çiftlik Turizmi yatırımları için ideal özellikler taşımaktadır.
Mağara Turizmi: İlimizde, varlığı bilinen yaklaşık 100 adet mağaradan birçoğu turizmde değerlendirilebilecek niteliktedir. Bu mağaralarla ilgili gerekli araştırmaların yapılması gerekmektedir.
Av Turizmi: Bartın, Kara avcılığına uygun alanlarıyla beğenilmektedir.
Yat Turizmi: Bartın’da, Bartın Irmağı (Yalı mevkii), Amasra Antikliman ve Balıkçı Barınakları; yat turizminde değerlendirilebilecek özellikler taşımaktadır.
Kongre Turizmi: “Ülkemizde turizmin başladığı yer” olarak bilinen Amasra; son yıllarda Kongreler için Üniversitelerimizden yoğun talepler almaktadır. Bartın ve özellikle Amasra’da Kongre salonları ihtiyacı bulunmaktadır. İlimiz; kültürel ve doğal potansiyeliyle yaşadığı turizm hareketliliğini, yakın bir gelecekte bu tür organizasyonları gerçekleştirerek daha da artıracaktır.
Tescilli Kültürel ve Doğal Varlıklar
Arkeolojik Sit Alanları:
Bartın Merkez İlçe:
Fırınlı Kalesi (Fırınlı Köyü)
Çeştepe Höyüğü (Çeştepe Köyü)
Karasu Höyüğü (Karasu Köyü)
Manastırtepe Tümülüsü 1. ve 3. derece (Akgöz ve Kocareis Köyleri – Durnuk Mevkii)
Durnuk Kaya Mezarları 1.derece (3 Adet) (Durnuk Mevkii)
Manastırtepe Nekropol Alanı 1. derece (Durnuk Mevkii)
Deveciler Tümülüsü 1. derece (Kayadibi Çavuş Köyü)
Sivritepe Tümülüsü (Kayadibi Köyü, Çavuş İlit Sivritepe Mevkii)
Güzelcehisar Suuçuran Mevkii 1. derece
Arıt Kaya Odaları ve Su Sarnıcı (Ceneviz, M.S.13. yy. – Arıt Dağı üzerinde)
Amasra İlçesi:
Boztepe Ada Kütlesinin üst kısmı 1. derece
Boztepe Mahallesi, 3. derece
Kaleiçi Mahallesi, 3. derece
Bedesten Mevkii, 3. derece
Tavşan Adası 1. derece
Tekketepe Mevkii 3. derece
Nekropol Alanı (T.T.K Lojmanları altı – Amasra Mezarlığı sınırına kadar) 3. derece
Direklikaya 3. derece
Küçük Liman Antik Rıhtım 2. derece
Belediye Lojmanlarının bulunduğu alan 2. derece
Günümüz Mezarlığı T.T.K. girişine kadar 2. derece
T.T.K. hizmet binalarının bulunduğu alan bedestene kadar 3. derece
Kentsel Sit Alanları
Bartın Kent merkezi: İtfaiye binasından Kemerköprüye kadar olan alan (Orta Mahalle, Kırtepe Mahallesi, Demirciler Mahallesi, Kemerköprü Mahallesi).
Doğal Sit Alanları:
Bartın Merkez İlçe: Kent merkezi – Irmak kenarı boyunca (iki kenardan 50’şer metre) 1. derece, Güzelcehisar Köyü Suuçuran Mevkii ile Güzelcehisar Burnu arasındaki kıyı bandı 1.derece
Amasra İlçesi: Tavşan Adası 1. Derece, Boztepe ada kütlesinin üst kısmı 1. Derece, Çakraz Göçkündemirci Köyü kıyı şeridi ve köy yerleşmesinin 1 km kuzeyinde Yalı Mevkiindeki koy 1. Derece, Çakraz Bozköy kıyı şeridi 1. Derece, Çakrazşeyhler Köyü kıyı şeridi 2. Derece, Gürcüoluk Mağarası
Ulus İlçesi: Ulukaya Köyü Ulukaya Şelalesi 1. Derece, Hasandede Türbesi çevresi 1. Derece
Taşınmaz Kültür Varlıkları (Tekyapı Ölçeğinde)
Bartın Merkez İlçe
Dinsel ve Kültürel Yapılar: Halilbey Cami (Yukarı), İbrahim Paşa Cami (Orta), Merkez Cami (Aşağı), Hacı Mehmet Camii, İkramiye Camii, Taş Han, Dervişoğlu Hanı (Okur Han), Eski Kilise (Kültür Evi), İlkokul Binası (İstiklal), Kütüphane Binası, Belediye Binası, Şadırvan, Hamam, Çeşme, Orduyeri Köprüsü, Kemer Köprü, Ulupınar Değirmeni-Abdipaşa
Sivil Mimarlık Örnekleri: Bartın Merkez ilçe sınırları içinde 258 adet tescilli Ahşap konut bulunmaktadır.
Amasra İlçesi
Askeri Yapılar: Sit kapsamındaki Askeri yapı, Amasra kalesidir.
Boztepe Mahallesi Sormagir bölümünde; doğu, kuzeydoğu ve güney sur ve teras duvarları, duvar kalıntıları, 12 adet kale burcu,
Zindan Mahallesindeki Zindan bölümünde; kuzey sur duvarları, hisardibi, iç ve dış kale sur duvarları, duvar kalıntısı ve kapı ile dış kale surları üzerinde kale burcu.
Dinsel ve Kültürel Yapılar: Manastır Kalıntısı (Tavşan Adası), Mabet Kalıntısı (Boztepe Mahallesi), Kilise Yapı Kalıntısı (Boztepe Mah.), Kaymakamlık Lojmanı (Zindan Mahallesi), Fatih Camii (Eski Kilise- Zindan Mahallesi), Kültür ve Sanat Evi (Küçük Kilise- Kuledibi), Bahriye Mektebi (Müze Binası), Kemerli Yapı (Bartın Şosesi yakınında), Tiyatro Kalıntısı (Mezarlık içinde), Gymnasium (Bedesten), Roma Dönemi Köprüsü (Bedesten Mevkii), Roma Dönemi Su Kemeri (Cevizlik Vadisi), Kuşkayası Yol Anıtı (Askersuyu Mevkii), Şehir Hamamı (Kum Mah), Hamam (İskele Cad. Hamam Sk.)
Sivil Mimarlık Örnekleri: Amasra ilçesinde 13 adet tescilli Ahşap ve Taş yapı bina bulunmaktadır.
Kurucaşile İlçesi
Askeri, Dinsel ve Kültürel Yapılar: Tekkeönü Köyü, Ceneviz kalesi kalıntıları, Tekkeönü Köyü, kale içinden denize kadar uzanan dehliz ve kayakuyuları (7 adet)
Ulus İlçesi
Sivil Mimarlık Örnekleri: Bartın’dakilerle eşzamanlı ve benzerlik taşıyan 12 adet tescilli Ahşap konut bulunmaktadır
Kocagöz Konağı (İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nce Restorasyonuna başlanmış, 2007 yılında Restorasyonu tamamlanmak ve Etnografya Müzesi ve El Sanatları İşleme Merkezi olarak hizmete açılmak üzere Ulus Kaymakamlığı’na devredilmiştir.)
Dinsel ve Kültürel Yapılar: Hasandede Türbesi – Camii /Ulus-Merkez , Şimşirli Baba Camii, yanındaki Şimşirli Baba’nın mezarı, Tebrizli Şemseddin Efendinin mezarı ve Çeşmesi /Ulus-Kalecik köyü ( Tescil işlemleri sürmektedir.), Ulupınar Değirmeni (Yedi Ocaklı Değirmen)/Abdipaşa -Ulupınar Mahallesi.
Höyükler: Mirzaşah Höyüğü (Ağa Köyü – Mirzaşah Mahallesi), Karahasan Höyüğü (Karahasan Köyü), Kırktepeler Höyüğü (Abdipaşa Kırktepeler mevkii).
Kastamonu – Bartın Küre Dağları Milli Parkı.
Karadeniz Bölgesi’nin batı bölümünde, Küre Dağları üzerinde yer alan Milli Park; Kastamonu ve Bartın illeri arasında yer almaktadır. 37.753 hektarlık alanı kapsayan Milli Parkın %52’lik kısmı İlimiz sınırları içerisinde bulunmaktadır.
Bartın, 700 yıllık Kilise binası, 100-300 yıllık camiler, köprüler, hanlar, hamamlar ve yakın tarihi özetleyen birer tabloyu andıran ahşap Bartın evleri, geleneksel Garıla Pazarı ve düğünleri, yüzyılların desenlerini gümüş pırıltılı ışıklarla yansıtan el sanatlarından telkırma, seçkin yöre mutfağı ve çilek festivali gibi tarihi, kültürel ve folklorik değerleri, deniz, ırmak, mağara, yayla ve av turizmine olanak sağlayan ilginç doğal değerleriyle dikkat çekmektedir.
